1.تحصیل یا تغییر ملکات برای انسان، در هر سن و سال و موقعیتی امکان پذیراست؛ گرچه در جوانی بسیار آسان تر و دست یافتنی تر است.
2.پیدایش ملکه محتاج زمان و تدریجی است و هیچ صفتی، یکباره در وجودآدمی پدید نمی آید و از بین نمی رود. تولد و مرگ ملکات، مثل همه حرکت ها و تحولات جهان مادی، به مرور ایام و در گذشت زمان اتفاق می افتد. همان گونه که رشد جسمی انسان، سال های زیادی نیاز دارد و یک شبه صورت نمی پذیرد، رشد فکری و تعالی روحی او نیز یک شبه و دفعی انجام پذیر نیست
3. پیدایش ملکه بر اثر تکرارعمل است. برای به دست آوردن ملکه خوشنویسی، باید بسیار نوشت، برای کسب ملکه رانندگی باید رانندگی کرد امیرموءمنان(ع) می فرمایند: «مَن یَعمَل یَزدَد قُوَّةً وَ مَن یُقَصِّر فِی العَمَلِ یَزدَد فَترَةً» هر کس عمل کند، نیرویش افزایش می یابد و هر کس در عمل کوتاهی ورزد، سستی وناتوانیش بیشتر می شود. به طور کلی، هر یک از قوای انسان که به کار گرفته شود و به فعالیت درآید، تقویت می شود و هریک معطل و بی کار باشد، ضعیف و سست باقی می ماند
4.گرچه هر عمل به نوعی در پیدایش ملکه نقش دارد؛ اما تأثیر آن معمولاًبه چشم نمی آید و احساس نمی شود. یک ساعت از شب به تهجد و مناجات بامهربان عالم به سر بردن، قطعاً در قرب به خدا تأثیر دارد، اما اثر نامرئی آن، تنها در صورتی قابل درک است که با ده ها مشابه خود پیوند یابد؛ از این رو نباید انتظار داشت که یک عبادت شبانه، زمین و زمان را به زیر چتر تصرف ما بکشاند، دیده حقیقت بین ملکوتی ما رابگشاید و ما را به مقام یقین برساند، چنان که نباید انتظار داشت، با نهادن یک آجر کاخ رفیعی پیش روی ما پدید آید. این قاعده، ملکات فاسد را نیز در بر می گیرد؛ هر بار بدنوشتن، یک بار تمرین بدخطی است. گرچه تأثیر آن مشاهده نشود.
5. دوران پیدایش ملکه بر آدمی بسیار سخت است، زیرا کسی که واجد ملکه نیست، توان بسیاری به کار می گیرد، توجه و تمرکز فراوانی هزینه می کند، زمان قابل توجهی معطل می شود، اما محصول چندانی به چنگ نمی آورد. این مجموعه کافی است تا انسان ضعیف را به ستوه آورد و از زیر بار سنگین عمل بیرون کشد؛ مگر آنکه عامل قدرتمندی او را به استقامت مجبور سازد یا عشق و علاقه وافری، طی این مسیر را بر اوهموار کند. چنین کسی هر گاه قصد انجام عمل می کند، مسیری طولانی و پرمشقت پیش روی خود می بیند و چون پیمودن این مسیر، زحمت و استقامت بسیار می طلبد، ازابتدا از قصد خود چشم می پوشد. سختی دوران تحصیل ملکه، عمده ترین عاملی است که موجب می شود که انسان از تمرین استقبال نکند و به شاگردی کردن یا دوره های آموزشی تمایل نشان ندهد و بیشتر علاقه دارد، از آنچه در وجودش فعلیت یافته و به نقد موجود است، بهره گیرد.
6. پس از پیدایش ملکه، علاوه بر سهولت انجام کار، انسان از به کارگیری توانمندی خود لذت می برد، زیرا محصول ارزشمندی که با تلاش اندک و در زمان کوتاه به دست آمده، او و دیگران را به اعجاب می آورد. گاهی که خود را با دیگری مقایسه می کند، نشاط بیشتری می گیرد و به خودنمایی وفخرفروشی ترغیب می شود و هر گاه مقایسه ای در کار نباشد، چون مسیر کوتاهی برای رسیدن به مطلوب در پیش دارد، شوق و انگیزه بیشتری برای عمل در خود می یابد، از این رو بسیار مشتاق است، ملکه خود را تجربه کند یا با دیگران به مسابقه و زورآزمایی نشیند.
. غالباً آغاز حرکت برای کسب یک توانمندی، با ناکامی و شکست همراه است. اشتباه و تجربه ناموفق در آغاز مسیر، امری کاملاً طبیعی و قابل پیش بینی است. کودکی که مهارت راه رفتن را تمرین می کند، تا تسلط کامل بر این توانایی، افت و خیزهایی درپیش دارد؛ نوجوانی که آشپزی می آموزد، احتمالاً بارها با غذای شلّه یا سوخته مواجه می شود؛ شناگر تازه کار، هر چه تلاش و دقت کند، جرعه هایی آب خواهد نوشید.
8.هر چه مراحل تکوین یک ملکه، با توجه و دقت بیشتری انجام پذیرد، سهم بیشتری در پیدایش آن ملکه دارد؛ برای مثال صفحاتی که با نشاط و حوصله نوشته می شود، درایجاد هنر خوشنویسی تأثیر افزون تری دارد و قدم بزرگ تری محسوب می شود.
9.تفکّر و برنامه ریزی، طی مسیر تحصیل ملکه را بهبود می بخشد. آگاهی ازفرمول های حاکم بر آن توانمندی، استفاده از تجربه دیگران، مشاوره و داشتن استاد،مدت زمان تحصیل ملکه را کوتاه می کند و افت و خیزها و اشتباهات را به کمترین مقدارکاهش می دهد.
10. طی تمام مراحل تحصیل ملکه - بی استثنا - بر عهده خود انسان است وانسان تنها با اراده و اختیار و تلاش خود به ملکه نزدیک می شود. استاد، هیچ نیرویی دروجود شاگرد ایجاد نمی کند و باری از دوش او بر نمی دارد. «أَن لاتَزِرُ وازِرَةٌ وِزرَ أُخری وَ أَن لَیسَ لِلإِنسانِ إِلاّ ما سَعی وَ أَنَّ سَعیَهُ سَوفَ یُری ثُمَّ یُجزاه الجَزاءَ الأَوفی»؛ هیچ بردارنده ای بار دیگری را به دوش نمی گیرد و برای انسان جز آن چه تلاش کرده، نیست، کوشش او دیده خواهد شد، سپس پاداش کامل به او داده خواهد شد.
11.. پس از تشکیل ملکه در وجود آدمی به کارگیری آن و بهره مندی از آثار و فوایدآن نیز به اختیار انسان است. ممکن است کسی ملکه سحرخیزی داشته باشد؛ ولی باسستی و کاهلی از برکات سحر محروم بماند. یا کسی ملکه خوشنویسی داشته باشد؛ ولی ازآن استفاده نکند و بدخط بنویسد. پیشوای متقین علی (ع) فرموده اند: «قَلیلٌ تَدومُ عَلَیهِ أَرجی مِن کَثیرٍ مَملولٍ مِنهُ)» کار کمی که بر آن مداومت ورزی، از کار بسیاری که از آن دلزده و ملول شوی، بهتر وامیدوارکننده تر است.
برف دونه
